Deniz Gezginci: Öncelikle yengenizin hastalığından bahsedebilir misiniz?

Can Bayrak: Dayımdan “Yengeniz hasta hepiniz harekete geçin” diye haber gelene kadar aslında yengem Meral Topal’ın hastalığı hakkında çok bilgiye sahip değildik. Yengemin hastalığının ciddiyetini duyar duymaz Almanya’nın farklı yerlerine dağılmış aile bireyleri olarak her yerde kampanyalar düzenlemeye başladık. Almanya ve Türkiye’deki lösemi kurumları ile temaslar kurduk. Şunu belirtmeliyim ki Türkiye’de ciddi anlamda zorlandık. Almanya’daki lösemi kurumlarını aradığımızda çok net bilgiler geldi. Hatta Almanya’daki kurumlar derneğinize gelelim kampanyanızı biz yapalım, sizin bir şey yapmanıza gerek yok. Afişlerinizi de biz hazırlayalım diye ciddi bir yardım gördük. Türkiye’de Türkkök’ü aradık. Orada bu tür kampanyaların olup olamayacağını bile bize anlatamadılar. Bu konuda çok yardımcı olamadılar. Ya da biz doğru yerleri arayamadık.

Deniz Gezginci: Tüm çabanızın genetik ikiz bulabilmek için olduğunu biliyorum. Genetik ikiz nedir?  Bizi bu konuda bilgilendirebilir misiniz?

Can Bayrak: Aslında en önemli konu da genetik ikiz konusu. Lösemi teşhisi konduktan sonra bir insan ilik ihtiyacı içerisinde oluyor ve bu iliği de genetik ikizden alabiliyorlar. Sizinle yüzde yüz genetik uyum içerisinde olan birinden. Bu genetik uyum da sadece bir milyonda birlik bir ihtimal. Eğer kardeşlerinizden alma şansınız yoksa ki kardeşlerinizde bu şans yüzde 25. Sizin kendi halkınızdan bulmanız gerekiyor. Dünya genelinde 40 milyon bağışçı var ama siz kendi halkınızda kaç kayıtlı var diye bakıyorsunuz. Bu durumda örneğin Almanya’nın datasında 10 milyon kayıtlı var. Yani bir Alman lösemi olduğunda 10 genetik ikiz buluyor ve çok rahat kurtuluyor. Türkiye’nin datasında sadece 1 milyon kayıtlı kişi var. Yani 1 kişiyi anca bulabiliyorsunuz o da bulabilirseniz eğer.

Deniz Gezginci: Bu konuda yapılması gerekenler neler?

Can Bayrak: Son aldığımız bilgiye göre Türkiye’de Kızılay aracı getirerek test mümkünmüş. Biz Türkler Almanya’da dünyanın en çok katılımının yaşandığı düğünleri yapıyoruz. Bu düğünlerde tipizasyon kampanyası yapılabilir. Diyelim ki düğüne 500 kişi geldi, 200 kişiyi tipize ettiniz o tipize edenlerden herhangi bir hastaya şifa olma ihtimali yüzde bir. Yani her düğünde iki insanın hayatını kurtarmış olursunuz. Düğünlerimize eğer böyle bir tipizasyon getirirsek ya da cenaze etkinliklerimize. Ölen kişinin bir insanın kurtulmasına vesile olduğunu yaşamış oluruz. Bundan daha güzel bir şey olabileceğini düşünmüyorum.

Deniz Gezginci: Mesela ben burada bir Türk düğününe katıldım. Benden nasıl bir test örneği isteniyor?  

Can Bayrak: LKMS’i ya da AKB’yi arayıp biz burada düğün yapıyoruz siz de gelin tipize yapın diyorsunuz. Onlar da korona test setine benzeyen setlerle geliyorlar ve orada insanları tipize edip bağışçı olarak kayıt ediyorlar. Bu da çok kolay bir işlem. Ağızdan çubukla tükürük örneği alarak üç dakikada kayıt oluyorsunuz.

Deniz Gezginci: Yengeniz Meral Topal’ın şu an ki durumu nedir?

Can Bayrak: Yengeme ilik bulamadık ve bu durumda doktorlar daha fazla beklemenin çok zararlı olacağını söylediler. O yüzden de kendisine kızından yüzde elli uyumlu bir ilik verilecek. O nedenle bu videonun izlenmesinin çok önemli olduğunu düşünüyorum. Sizin başınıza geldikten sonra artık çok geç oluyor. Bin kişiyi bile test etseniz yüzde birlik bir ihtimal. Çok başarılısınız yüz bin kişiyi kattınız diyelim yüzde 10 civarında bir ihtimale ulaşıyorsunuz bu da çok düşük. Başımıza gelmeden bu tipizasyonları yaparak daha güzel sonuçlara ulaşacağımızı düşünüyorum.

Deniz Gezginci: Son olarak eklemek istediğiniz bir şey var mı?

Can Bayrak: Cenazelerin ve düğünlerin çok önemli olduğunu düşünüyorum. Bizim Almanlardan farklı olarak çok fazla sivil toplum örgütlerimiz var. Onların da bu süreçlere dahil olabileceklerini düşünüyorum. Türkiye’de henüz tükürük testlerine geçilmemiş. Burada da sağlık bakanlığına çok önemli bir görev düşüyor.